Το μυστήριο τούτο μέγα εστίν

Στο χαμόγελό τους

Ανέτειλες κάθε λεπτό και εκείνη δίπλα σου σε σχήμα καρδιάς
Ανάμεσά σας λουλούδια και φράσεις
προσκολληθήσεται τῇ ἰδίᾳ γυναικί
τώρα
οῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστῶν σου καὶ σάρξ ἐκ τῆς σαρκός σου·
Αλήθεια λέει,
το νιώθεις;
Τα παιδιά σου σε περιμένουν στην κοιλιά της.




Ερασιτέχνης Άνθρωπος

Αγάπη, η απάντηση στο πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης

Με πιο γενικό τρόπο, ο ενεργητικός χαρακτήρας της αγάπης μπορεί να καθοριστεί αν πούμε ότι αγάπη πρωταρχικά σημαίνει δόσιμο και όχι απολαβή.

Τι σημαίνει όμως δόσιμο; Όσο κι αν φαίνεται απλή η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, ωστόσο είναι γεμάτη από αμφισβητήσεις και περιπλοκές. Η πιο διαδομένη παρεξήγηση είναι εκείνη σύμφωνα με την οποία υποτίθεται ότι δόσιμο σημαίνει χάσιμο, παραχώρηση, να στερείσαι κάτι, να θυσιάζεις κάτι.

Για το δημιουργικό χαρακτήρα, το δόσιμο έχει μια ολότελα διαφορετική σημασία. Το να δίνεις είναι η πιο υψηλή έκφραση του δυναμισμού. Στην ίδια την πράξη του δοσίματος νιώθω τη δύναμή μου, τον πλούτο, την ικανότητά μου. Αυτό το αίσθημα της πλουτισμένης ζωτικότητας και του δυναμισμού με γεμίζει χαρά. Νιώθω τον εαυτό μου να πλημμυρίζει, να χαρίζει, ολοζώντανος και γιαυτό χαρούμενος. Το να δίνω μου φέρνει μεγαλύτερη χαρά από το να παίρνω, όχι γιατί είναι αποστέρησή μου αλλά γιατί στην πράξη της προσφοράς εκφράζεται η ζωντάνια μου, η ίδια μου η ύπαρξη.

Ωστόσο η πιο σημαντική περιοχή της προσφοράς δε βρίσκεται στα υλικά πράγματα αλλά στον ιδιαίτερο ανθρώπινο κόσμο. Τι δίνει αλήθεια ένας άνθρωπος στον συνάνθρωπό του; Δίνει από τον εαυτό του, από το πιο πολύτιμο που έχει, δίνει από τη ζωή του. Αυτό δε σημαίνει αναγκαστικά ότι θυσιάζει τη ζωή του για τον άλλο, αλλά ότι του δίνει από κείνο που είναι ζωντανό μέσα του. Του δίνει από τη χαρά του, από το ενδιαφέρον, την κατανόηση, τη γνώση, το χιούμορ, τη θλίψη του – απ’ όλες τις εκφράσεις και εκδηλώσεις της ζωής που κρύβει μέσα του. Και καθώς δίνει μ’ αυτό τον τρόπο, εμπλουτίζει το συνάνθρωπο, δυναμώνει το αίσθημα της ζωντάνιας του με το να δυναμώνει τη δική του αίσθηση ύπαρξης. Δε δίνει με το σκοπό να πάρει. Η προσφορά είναι από μόνη της μια εξαίσια χαρά. Καθώς όμως δίνει δε μπορεί παρά να γεννήσει κάτι καινούριο μέσα στον άλλο άνθρωπο και αυτό που γεννιέται αντανακλάται πάλι σ’ αυτόν. Όταν αληθινά δίνεις, δε μπορεί παρά να λάβεις εκείνο που σου ξαναδίνεται. Το να δίνεις, έχει σαν επακόλουθο να μεταβάλεις και τον άλλο άνθρωπο σε δότη, γιαυτό κι οι δυο τους μετέχουν στη χαρά αυτού του καινούργιου που δημιούργησαν. Στην πράξη της προσφοράς κάτι νέο γεννιέται και τα δύο πρόσωπα νιώθουν ευγνωμοσύνη για τη ζωή που γεννήθηκε και για τους δυο τους. Ιδιαίτερα σε σχέση με την αγάπη, αυτό σημαίνει: η αγάπη είναι μία δύναμη που δημιουργεί αγάπη.

Η αδυναμία να δημιουργήσεις αγάπη, είναι ανικανότητα. Αυτή η σκέψη έχει εκφραστεί πολύ όμορφα από τον Μαρξ: «Ας πάρουμε», γράφει, «τον άνθρωπο σαν άνθρωπο και τη σχέση του με τον κόσμο σαν ανθρώπινη σχέση, και τότε δεν μπορείς ν’ ανταλλάξεις την αγάπη παρά μόνο με εμπιστοσύνη κλπ. Αν θέλεις να χαρείς την τέχνη, πρέπει να είσαι καλλιτεχνικά διαπαιδαγωγημένος. Αν θέλεις να έχεις επιρροή στους άλλους, πρέπει να είσαι ένα τέτοιο άτομο που πραγματικά να ασκεί μια διεγερτική και προαγωγική επίδραση στους άλλους. Κάθε σχέση σου με τους ανθρώπους και τη φύση πρέπει να είναι μια συγκεκριμένη έκφραση της πραγματικής ατομικής σου ζωής που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της θέλησής σου. Αν αγαπάς χωρίς να προκαλείς αγάπη, δηλαδή αν η αγάπη δε φέρνει και στον άλλο την αγάπη, αν καθώς εκφράζεσαι στη ζωή σαν άνθρωπος που αγαπά δε γίνεσαι ταυτόχρονα και αγαπημένος, τότε η αγάπη σου είναι ανίκανη, είναι δυστυχία». Αλλά όχι μόνο: στην αγάπη το να δίνεις σημαίνει και να παίρνεις. Και ο δάσκαλος διδάσκεται από τους μαθητές του, ο ηθοποιός ενθαρρύνεται από το κοινό του, ο ψυχαναλυτής θεραπεύεται από τον ασθενή του – με τον όρο ότι δε μεταχειρίζονται ο ένας τον άλλο σαν αντικείμενα, αλλά συνδέονται ανάμεσά τους πηγαία και δημιουργικά.

Erich Fromm


(απόσπασμα από το βιβλίο του "Η Τέχνη της Αγάπης", Μπουκουμάνη, 2006)

Ήλθε για να διαβάσει

Ήλθε για να διαβάσει. Είν' ανοιχτά
δυο, τρία βιβλία· ιστορικοί και ποιηταί.
Μα μόλις διάβασε δέκα λεπτά,
και τα παράτησε. Στον καναπέ
μισοκοιμάται. Ανήκει πλήρως στα βιβλία-
αλλ' είναι είκοσι τριώ ετών, κ' είν' έμορφος πολύ·
και σήμερα το απόγευμα πέρασ' ο έρως
στην ιδεώδη σάρκα του, στα χείλη.
Στη σάρκα του που είναι όλο καλλονή
η θέρμη πέρασεν η ερωτική·
χωρίς αστείαν αιδώ για την μορφή της απολαύσεως...



Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Μαθήματα συγγραφής Ι

-Χάρρυ, πώς μπορεί κανείς να μεταδώσει συγκινήσεις που δεν έχει βιώσει ο ίδιος;

-Αυτή ακριβώς είναι η δουλεία ενός συγγραφέα όπως εσύ. Το ότι γράφεις σημαίνει πως είσαι ικανός να νιώσεις τα πράγματα πιο έντονα απ' ότι οι άλλοι και να τα μεταδώσεις στη συνέχεια. Το ότι γράφεις σημαίνει πως δίνεις η δυνατότητα στους αναγνώστες σου να δουν αυτό που μερικές φορές δεν μπορούν να δουν. Αν μονάχα τα ορφανά έγραφαν ιστορίες για ορφανά, τότε όλα θα ήταν πολύ περιοσμένα. Θα σήμαινε πως δεν θα μπορούσες να μιλήσεις για μία μάνα, έναν πατέρα, έναν σκύλο ή έναν πιλότο αεροπλάνου, ούτε για τη Ρωσική Επανάσταση, επειδή δεν είσαι ούτε μάνα, ούτε πατέρας, ούτε σκύλος, ούτε πιλότος αεροπλάνου, ούτε έζησες τη Ρωσική Επανάσταση. Είσαι μονάχα ο Μάρκους Γκολντμαν. Κι αν κάθε συγγραφέας έπρεπε να περιορίζεται μονάχα στον εαυτό του, η λογοτεχνία θα ήταν αφόρητα θλιβερή και θα έχανε όλο της το νόημα. Έχουμε δικαίωμα να μιλήσουμε για τα πάντα, Μάρκους, για όλα όσα μας αγγίζουν. Και κανείς δεν μπορεί να μας κρίνει γι' αυτό. Είμαστε συγγραφείς επειδή κάνουμε με διαφορετικό τρόπο κάτι που όλοι γύρω μας ξέρουν να κάνουν: γράφουμε. Εκεί βρίσκεται η ειδοποιός διαφορά.



Ζοέλ Ντικέρ

(απόσπασμα από το μυθιστόρημά του "Η αλήθεια για την υπόθεση του Χάρρυ Κέμπερτ", Πατάκης, 2012)

Ανεπαίσθητο λάθος

Καθώς το φώς σου υφαίνει το πρόσωπο, εγώ πάλι,
εγώ πάντα,
πάντα, πάντα θα ενδίδω στο ίδιο λάθος.




Ειρηναίος Βρούσγος



(αναδημοσίευση από το προσωπικό του ιστοχώρο:

https://simpleanddirect.wordpress.com/2015/11/12/a-light-mistake/)

Λείπω όταν δεν σου λείπω;

Σκέπασα το πιάτο του
έφυγα.
Το φαγητό του θα το βρει ζεστό.
Θα καταλάβει πως εγώ το σκέπασα.
Θα καταλάβει πως λείπω;


Γιάννης Ρίτσος

(απόσπασμα από το βιβλίο του ''Χάρτινα'', Κέδρος, 1982)

Αναπηρική

Η σύνταξη στην αγάπη ήταν πάντα αναπηρική.

Σταύρος Σταυρόπουλος

Ερωτόκριτος

(του Γιάννη Τσαρούχη, "Ερωτόκριτος", 1955)

Ήρθε λαός αρίφνητος, εγέμισεν ο φόρος,
στο ύστερον ο Ρωτόκριτος ήσωσεν ασπροφόρος,
σ’ ένα φαρί ν ολόμαυρο, το `να του πόδι είν’ άσπρο,
και μέσα σ’ όλους ήλαμπεν ωσάν τσ’ ημέρας τ’ άστρο.

Όλοι εσταθήκα’ να θωρούν έτοιο κορμί αξιωμένο,
νέον, καβαλάρην όμορφον, αϊτό σγουραφισμένο.

Άσπρη, φαντή, χρουσάργυρη ήτονε η φορεσά του,
και με μεγάλη μαστοριά σκεπάζει τ’ άρματά του‧
και μ’ έτοια τέχνη η φορεσά, και μαστοριάν εγίνη,
που εφαίνουνταν και τ’ άρματα, κι εφαίνουντον κι εκείνη.

Καλά και μυριοχάριτον τον ήκαμεν η Φύση,
κι εφάνηκε ξεχωριστός σ’ Ανατολή και Δύση,
μ’ αν είχεν είσται κι άσκημος, τότες, την ώραν κείνη,
σαν ήβαλε τον Πόθον τση, πολλά'μορφος εγίνη.

Πόσοι Αφεντόπουλοι όμορφοι ήσαν εκεί στη μέση,
και μόνον ο Ρωτόκριτος της Αρετής αρέσει.
Πόσοι Αφεντόπουλοι όμορφοι ήσαν εκεί στη μέση,
και μόνον ο Ρωτόκριτος της Αρετής αρέσει.



Βιτσέντζος Κορνάρος

Η επιστροφή

Το ελάφι επέστρεψε

πηδά από έπιπλο σε έπιπλο

και πέφτουν

-ο ήχος της πτώσης διαπεραστικός

ειδικά στο σκοτάδι-

Το ελάφι επέστρεψε

ρίχνει την συρταριέρα

την βιβλιοθήκη

ανάκατα βιβλία και βρακιά

Κουλουριάζομαι στο κρεβάτι

σε μιαν άκρη

κλείνω τα μάτια

και μετρώ λύκους

μήπως αποκοιμηθώ

ή το φάνε

Το ελάφι επέστρεψε

πατά στην ακαταστασία μου

και στέκεται πια μπροστά μου

-ποιος φοβάται πιο πολύ;-

Τα μάτια του γνώριμα

μα δεν βρήκα ακόμη

ποιος ή τι πήρε τη μορφή του

σ' αυτό το μάλλον ποίημα.

Ερασιτέχνης Άνθρωπος