Η θέση του έρωτα στην ανθρώπινη ζωή

Ο έρωτας είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από την επιθυμία για σεξουαλική επαφή, είναι το σπουδαιότερο μέσο για να ξεφύγουν από τη μοναξιά που πληγώνει τους πιο πολλούς άντρες και γυναίκες στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους. Στους πιο πολλούς ανθρώπους υπάρχει ένας βαθιά ριζωμένος φόβος για τον κρύο εξωτερικό κόσμο και για την πιθανή σκληρότητα του πλήθους. Υπάρχει μια λαχτάρα για στοργή που συχνά κρύβεται κάτω από την τραχύτητα, τη χοντροκοπιά και το απότομο φέρσιμο στους άντρες ή κάτω από την γκρίνια και το καυγάδισμα στις γυναίκες. Ο δυνατός αμοιβαίος έρωτας, όσο διαρκεί, εξαφανίζει αυτά τα αισθήματα, γκρεμίζει τα σκληρά τείχη του εγώ και δημιουργεί ένα νέο πλάσμα που αποτελείται από δύο ενωμένα σε ένα. Η φύση δεν έφτιαξε τα ανθρώπινα όντα για να ζουν μόνα, γιατί δεν μπορεί να εκπληρώσει το βιολογικό σκοπό της παρά μόνο με τη συνεργασία των ανθρώπων, και οι πολιτισμένοι άνθρωποι δεν μπορούν να ικανοποιήσουν ολοκληρωτικά το σεξουαλικό τους ένστικτο χωρίς αγάπη. Το ένστικτο δεν ικανοποιείται ολοκληρωτικά παρά μόνο όταν στην ερωτική σχέση μπαίνει ολάκερη η ύπαρξη του ανθρώπου, ψυχική και σωματική. Εκείνοι που δεν έχουν γνωρίσει τη βαθιά οικειότητα και την έντονη συντροφικότητα της ευτυχισμένης αμοιβαίας αγάπης έχουν χάσει το καλύτερο πράγμα που μπορεί να δώσει η ζωή, ασυνείδητα, αν όχι συνειδητά, το αισθάνονται αυτό και η απογοήτευση που γεννιέται τους οδηγεί προς το φθόνο, την καταπίεση και τη σκληρότητα. 

Bertrand Russell

("Η Θέση του Έρωτα στην Ανθρώπινη Ζωή"- απόσπασμα στο "Αγάπη", εκδ. Μπουκουμάνη)

10 πιθανοί λόγοι για τους οποίους απουσιάζει ο έρωτας

1 - Είχε πάει για γουήκ έντ στο Λουτράκι και λόγω ομίχλης προτίμησε να παραμείνει εκεί. Είναι γνωστό το ενδιαφέρον που τρέφει ο έρωτας για την ομίχλη. Του περιορίζει την όραση και αυτό του φτάνει. Αφού τις ελάχιστες φορές που κατορθώνει να δει, φοράει γυαλιά. Για να θυμάται την ομίχλη. Και την ικανότητα του Πεσσόα στις μάσκες.

2 - Κουράστηκε να είναι μεγάλος και αιώνιος, να παριστάνει τον Ενεστώτα, να λέει ότι ένα και ένα κάνουν ένα, να τσακώνεται με τον Ρολάν Μπάρτ, να συχνάζει σε εφηβικές παραλίες της άγονης γραμμής. Βαρέθηκε να διαβάζει ότι δεν υπάρχει και είπε να κοιτάξει λιγάκι την καρδιά του. Αλλά δεν είχε και τελικά αυτοκτόνησε.


3 - Ο έρωτας κατάλαβε ότι για να υπάρχει δεν αρκεί να επιτυγχάνει αυτός. Πρέπει να αποτυγχάνουν και οι άλλοι. Συνειδητοποιώντας ότι δεν αρκεί να είσαι προδότης ή τρελός, αλλά σημασία έχει να παραμένεις άρρωστος, κρύφτηκε στα λεξικά των σπιτιών. Έκτοτε τον συναντάμε κυρίως ως λήμμα. Απόβλητο. Ή ως εγχειρίδιο οδύνης. Για την ερμηνεία της ντροπής.

4 - Δοκίμασε στη Νάξο, το νησί των ονείρων του, κρεμμυδόσουπα με μπαχαρικά για να συνεχίσει να κλαίει με συνέπεια, αλλά τελικά δηλητηριάστηκε. Διακομίστηκε στο κοντινότερο νοσοκομείο όπου και παραμένει στην εντατική. Στην αίθουσα της απολύτου εμπιστοσύνης του.

5 - Αποδέχτηκε πρόταση που του έγινε για να κάνει καριέρα ηθοποιού στο ραδιόφωνο. Εκεί, άλλωστε, βρίσκεται και το μυστικό της επιτυχίας του. Εικάζεται ότι από τότε παίρνει τους ρόλους τον ένα μετά τον άλλον. Το πρόβλημα ήταν και παραμένει στο κάστιν.

6 - Άκουσε το «Do you love me?» του Nick Cave και μεταμορφώθηκε σε τζάνκι της πλατείας (Love is the drug) για να εξασφαλίσει τη δόση του. Αυτό που έβρισκε δεν του φαινόταν ποτέ αρκετό και έτσι πέθανε από στερητικό σύνδρομο. Μόνος, όπως αξίζει στους ψεύτες, όπως αξίζει στους δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα, στους υπάρχω μόνο για να σε βλέπω, στους αιώνιους μασκοφόρους της αληθινής ζωής.

7 - Αποφάσισε να γίνει μητέρα (κοιτάζοντας το συμφέρον του) και να μείνει με την οικογένειά του. Αυτή που ποτέ δεν είχε.

8 - Επειδή είναι πολυμήχανος, πολυτάλαντος, πολυάσχολος και πολυσχιδής, επέλεξε να διατηρήσει την ψεύτικη θέση του στις σελίδες των βιβλίων και στα κινηματογραφικά πλατό και απεσύρθη της πραγματικότητας, μένοντας λίγος. Ούτως ή άλλως μ' αυτήν δεν είχε και ποτέ τις καλύτερες σχέσεις. Όσο για το λίγος, πάντα τόσος ήταν.

9 - Κάποιος του είπε να διαβάσει κάνα βιβλίο για τον έρωτα μπας και βγάλει κάποιο συμπέρασμα κι εκείνος προσβλήθηκε: «Μα, εγώ είμαι ο έρωτας» είπε, για να εισπράξει αμέσως την απάντηση: «Γι' αυτό ακριβώς στο λέω: επειδή εσύ είσαι ο έρωτας. Κι εγώ είμαι ο Μέγας Αλέξανδρος».

10 - Απλώς είχε πάει κάποτε διακοπές στη Σαντορίνη, κοντά στο ηφαίστειο. Τώρα θα περιμένει να τον ανελκύσουν, για να βυθίσει και τους υπόλοιπους. Όσους, τέλος πάντων, απέμειναν να κολυμπούν ζωντανοί.



Σταύρος Σταυρόπουλος

Αισθάνομαι άρα υπάρχω

"Σκέπτομαι, άρα υπάρχω", είναι μια διανοητική τοποθέτηση που υποτιμά τον πονόδοντο. "Αισθάνομαι, άρα υπάρχω", είναι μια αλήθεια με πολύ γενικότερο βεληνεκές, που αφορά και κάθε ζωντανό πλάσμα. Το εγώ μου δεν διακρίνεται ουσιωδώς από το δικό σας με τη σκέψη. Πολλοί άνθρωποι, λίγες ιδέες: σκεπτόμαστε όλοι το ίδιο πράγμα λίγο πολύ, μεταθέτοντας, δανειζόμενοι, κλέβοντας ο ένας τις ιδέες του άλλου. Αν όμως κάποιος με πατήσει στον κάλο, είμαι εγώ μόνο που νιώθω τον πόνο. Το θεμέλιο του εγώ δεν είναι η σκέψη, αλλά ο πόνος, το πιο στοιχειώδες αίσθημα όλων. Μέσα στον πόνο, ούτε μια γάτα δεν μπορεί ν' αμφιβάλλει για το μοναδικό της και μη ανταλλάξιμο εγώ. Ο πόνος είναι η Μεγάλη του εγωκεντρισμού Σχολή.

Μίλαν Κούντερα 

("Αθανασία", μτφρ. Κατερίνα Δασκαλάκη, Εστία, 1991)

Η κληρονομιά μου στον κόσμο, εσύ

Θα σε κλέψω μια μέρα. Θα σε φέρω στην πόλη μου. Θα σε βάλω μέσα σε ένα μικρό ασβεστωμένο σπίτι, το μισό σκαμμένο στο βράχο. Στα Αναφιώτικα. Κάτω από την Ακρόπολη. Δύο δωμάτια. Με μόνο τα απολύτως απαραίτητα. Στο ένα το γραφείο σου. Εκεί που το μελάνι και ο γραφίτης θα διαθλούν την ψυχή σου σε λέξεις. Στο άλλο, το κρεββάτι που θα κάνουμε έρωτα. Θα τρώμε στην αυλή, θα πίνουμε κρασί σε μυσταγωγικά παρακμιακά καταγώγια. Και ο κόσμος θα είναι απλώς το σκηνικό μας φόντο. Όταν κλαις για ό,τι έχασες θα περνάω τη γλώσσα μου από τα μάγουλα σου. Μ'αρέσουν τα αλμυρά. Ειδικά όταν είναι από δάκρυα κοριτσιού. Η γλώσσα μου θα επεκτείνεται στον νότο σου. Και θα στροβιλίζεται στον κρατήρα που άφησε ο σωλήνας που σε έτρεφε όταν ήσουν μορφοποιούμενη ομορφιά...Ίσως να με καταπιείς. Αν ναι, χαλάλι σου. Μη μιλήσεις, γιατί επεκτείνομαι νοτιότερα. Στη σχισμή που φιλά τετραπλά. Στον μελλοντικό γεννήτορα των ψυχών που θα συνεχίσουν τα μάτια σου και θα γράψουν τα ποιήματα που δε θα προλάβεις να γράψεις. Μακάριος ο διεισδύσας εκεί. Ότι αυτός κληρονομήσει τον κόσμο σου. Το βράδυ θα'ναι ατελείωτο. Νυξ λογοτεχνική και στα χείλη της τα μάτια σου.

Κωστής Χριστοδούλου

Η εκπαίδευση πρέπει να 'ναι σκληρή

του Βασίλη

-Θεέ μου, δεν ξέρω πού θα φτάσουμε. Η εκπαίδευση, πού ‘ναι ακρογωνιαίος λίθος μιας κριτικής κοινωνίας. Τάχα μου, νοιάζονται οι πολιτικοί για μια κριτική κοινωνία σήμερα; Εγώ λέω, κανείς.

-Νομίζω ότι η εκπαίδευση έπρεπε να ‘ταν πιο σκληρή. Είναι μια πολύ υπεύθυνη κι επικίνδυνη δουλειά.

-Πολύ επικίνδυνη. Ξέρεις και γω δεν πέρασα εύκολη ζωή. Ήμουν φυλακή. Έζησα 10 χρόνια με δολοφόνους, παιδεραστές, βιαστές, αλλά σε διαβεβαιώνω ότι, μόνο στην τάξη τρομοκρατήθηκα πολύ, απέναντι σ' ένα δωδεκάχρονο κορίτσι.

(απόσπασμα από την ταινία "Magical Girl" του Carlos Vermut)

Χριστός ανέστη. Ευτυχώς

Έχει κάτι μέρες που σε ειδοποίησαν πως πέθανε ο φίλος σου, ο κολλητός σου. Πηγες στον τάφο του κ έκλαψες. Μέχρι κ συ έκλαψες. Και μετά, έτσι απλά, του είπες να βγει έξω. Από τον τάφο έξω, να σε δει. Σε είδε και ξανάζησε. Αναστήθηκε το λέμε. 

Και μετά, όταν εσύ πέθαινες, “από ώρας έκτης έως ενάτης” πολλοί νεκροί βγήκαν από τους τάφους και “ενεφανίσθησαν πολλοίς”. Αναστήθηκαν το λέμε.

   Και μέσα σε τρεις μέρες και συ ο ίδιος, που σε είχαν βάλει σε τάφο, που είχαν τσεκάρει πως δεν ζεις, “εφανέρωθης” σε πολλούς, “ηγέρθης”. Αναστήθηκες το λέμε. 

   Και τώρα εγώ αναρωτιέμαι αν μου αρκεί αυτό. Που αναστήθηκες και ανέστησες. Που νίκησες τον θάνατο. Μα αφού σου έχω μια λίστα με αυτούς και αυτά που δεν μου ανέστησες, αναρωτιέμαι- μου αρκεί αυτό; 

   Ξέρεις, πηγαίνω κ γω σαν τις μυροφόρες αξημέρωτα και πρωινά στα μνήματα, με μύρα και κάθε καλό για κάθε αγαπημένο. Με πιάνουν κ μένα τα κλάμματα σαν κ αυτές. Και περιμένω. 

  Να έρθεις να με ρωτήσεις, όπως αυτές, “Γύναι, τι κλαίεις;”. Να ακούσω από τον άγγελο το “αποκεκύλισται ο λίθος” και να φύγουν ένα ένα τα βάρη που με πλακώνουν. 

   Να σου πω πως “ἡμεῖς ἠλπίζομεν ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ μέλλων λυτροῦσθαι”, αλλά τώρα πια δεν ζει. Και να με πείσεις πως είμαι “βραδεῖα τῇ καρδίᾳ τοῦ πιστεύειν”. Να έρθεις στο δρόμο δίπλα μου να περπατήσεις “ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ” και να με ρωτήσεις, όπως ρώτησες αυτούς που πορεύονταν προς Εμμαούς, γιατί είμαι σκυθρωπή. Να μου απαντήσεις με ένα “Χαίρετε” και να είναι αυτό εντολή ζωής. Να με φωνάξεις σαν την Μαρία με το όνομά μου, σαν να με ξέρεις από παλιά, και να συνεχίσεις με εντολή “Μὴ φοβεῖσθε”. Και γω τελικά να επιμένω “Μεῖνον μεθ’ ἡμῶν”, γιατί “διηνοίχθησαν οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν” και “ἡ καρδία ἡμῶν καιομένη ἦν ἐν ἡμῖν”. Ναι, αυτό μου αρκεί. Χριστός ανέστη. Ευτυχώς.

Άννα Βακάλη

Ο Νάκος φιγουρίνι

Πάσχα στο χωριό συγκέντρωση μετοίκων

(...)

Πόζα και λουστρίνι

(...)

Εδώ οι χωριανοί μου δεν βοηθάνε άλλον
Σκούριασαν τα χέρια, βρήκα άλλους τρόπους
Είπα να χαθώ το τέλος μου να βάλω
Λίγο ακόμα επάνω τρέλα μου σε φτάνω.

Νίκος Ζούδιαρης

(τραγούδι "Ζήνωνος", μουσική-στίχοι Νίκος Ζούδιαρης, ερμηνεία Αλκίνοος Ιωαννίδης, δίσκος "Στην αγορά του κόσμου", PolyGram, 1993)

Προσωπικό

Επειδή η ζωή μας μοιάζει να φυραίνει
μέρα τη μέρα, δε θα πει πως η ζωή
δεν αξίζει τον κόπο.

Επειδή σ’ αγάπησα και σ’ αγαπώ ακόμη
κι ας μην είναι όπως παλιά,
δε θα πει πως πέθανε η αγάπη,
κουράστηκε ίσως σαν καθετί που ανασαίνει.

Επειδή περνάς δύσκολες μέρες
σκυμμένη σε χαρτιά και γκρεμούς
που δεν κλείνουν, κι εγώ πηδάω
τις νύχτες επί κοντώ λαχανιάζοντας,
δε θα πει πως δεν έχουμε
μοίρα στον ήλιο, έχουμε
τη δική μας μοίρα.

Επειδή πότε είσαι άνθρωπος
και πότε πουλί, φέρνεις στο σπίτι μας
ψωμάκια μικρά της αποδημίας
κι ελπίζουνε τα παιδιά μας
σε καλύτερες μέρες.

Επειδή λες όχι και ναι κι ύστερα όχι
και δεν παραιτείσαι, ντρέπομαι
για τα ίσως, τα μπορεί τα δικά μου,
μα δεν αλλάζω, όπως δεν αλλάζεις κι εσύ,
αν αλλάζαμε θα ’μαστε πάλι
δυο άγνωστοι και θ’ αρχίζαμε
απ’ το άλφα.

Τώρα ξέρουμε πού πονάς
πού σωπαίνω πότε γίνεται παύση,
διακοπή αίματος και κρυώνουν
τα σώματα, ώσπου μυστικό δυναμό
να φορτίσει πάλι τα μέλη
με δύναμη κι έλξη και δέρμα ζεστό.

Επειδή είναι δύσκολο ν’ αγαπάς
και δυσκολότερο ν’ αγαπάς τον ίδιο άνθρωπο
για καιρό, κάνοντας σχέδια και παιδιά
και καβγάδες, εκδρομές, έρωτα, χρέη
κι αρρώστιες, Χριστούγεννα, Κυριακές
και Δευτέρες, νόστιμα φαγητά
και καμένα, θέλοντας ο καθένας
να ’ναι ο άλλος γεφύρι και δέντρο
και πηγή, κατά τις περιστάσεις
η και όλα μαζί στην ανάγκη,
δε θα πει πως εγώ δεν μπορώ
να γίνω κάτι απ’ αυτά ή και όλα μαζί,
κι αν είναι να περάσω
μια ζωή στη σκλαβιά –έτσι κι αλλιώς–
ας είμαι, λέω, σκλάβος της αγάπης.


Μιχάλης Γκανάς

(ποίημα αφιερωμένο στην γυναίκα του, "Γυάλινα Γιάννενα", Καστανιώτης, 1989)

Διορθωτικές κινήσεις

η φωτιά
διορθώνει τον κόσμο

ό,τι υπήρξε πριν τον άνθρωπο
θα υπάρξει ξανά

μπορεί



Σταύρος Σταυρόπουλος

(απόσπασμα από το βιβλίο του "Μετά", Απόπειρα, 2012)

Έτσι τελειώνει ο κόσμος

ΙΙΙ

Αυτή είναι η νεκρή χώρα
Αυτή είναι του κάκτου η χώρα

Εδώ τα λίθινα ειδώλια
Υψώνονται, εδώ δέχονται

Την ικεσία από το χέρι ενός νεκρού ανθρώπου
Κάτω από την μαρμαρυγή ενός αστεριού που σβήνει.

Κάπως έτσι είναι
Στου θανάτου την άλλη βασιλεία

Ξυπνάς μοναχός
Εκείνη την ώρα που εμείς
τρέμουμε με τρυφερότητα
Χείλη που θα φιλούσαν
Πλάθουν προσευχές για τη σπασμένη πέτρα.



IV

Τα βλέμματα δεν είναι εδώ
Εδώ δεν υπάρχουν βλέμματα

Σ’ αυτή την κοιλάδα των άστρων που πεθαίνουν
Σ’ αυτή την κούφια κοιλάδα

Το σπασμένο αυτό σαγόνι των χαμένων βασιλείων μας

Σε αυτόν τον ύστατο τόπο συνάντησης

Μαζί ψαχουλεύουμε
Και αποφεύγουμε τα λόγια
Συγκεντρωμένοι στην αμμούδα του ξεχειλισμένου ποταμού

Τυφλοί, εκτός κι αν
Τα μάτια επανέλθουν
Όπως το αιώνιο άστρο
Ρόδο εκατόφυλλο
Της λυκόφωτης του θανάτου βασιλείας

Η ελπίδα μόνο
Των κενών ανθρώπων.



V

Γύρω-γύρω όλοι
Φραγκόσυκο στη μέση

Γύρω-γύρω όλοι
Στις πέντε ξημερώνει

Μεταξύ της ιδέας
Και της πραγματικότητας

Μεταξύ της κίνησης
Και της πράξης
Ενσκήπτει η Σκιά

Ότι Σου εστίν η Βασιλεία

Μεταξύ της επινόησης
Και της δημιουργίας
Μεταξύ του αισθήματος
Και της ανταπόκρισης
Ενσκήπτει η Σκιά

Η ζωή είναι μακριά πολύ

Μεταξύ της επιθυμίας
Και του σπασμού
Μεταξύ της ισχύος
Και της ύπαρξης

Μεταξύ της ουσίας
Και της πτώσης
Ενσκήπτει η Σκιά
Ότι Σου εστίν η Βασιλεία

Ότι Σου εστίν
Είναι η ζωή
Ότι Σου εστίν

Έτσι τελειώνει ο κόσμος
Έτσι τελειώνει ο κόσμος
Έτσι τελειώνει ο κόσμος

Όχι με έναν κρότο αλλά με ένα κλαψούρισμα



T.S. Eliot

(απόσπασμα από το ποίημα "Οι κούφιοι άνθρωποι")